Ortodonti Tedavisi

Ortodonti Nedir?

‘’Ortodonti’’ kelimesi; düz anlamına gelen ‘’orthos’’ ile diş anlamına gelen ‘’odontos’’ sözcüklerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Ortodonti kelimesi; dişlerin düzgün bir şekilde sıralanmasını ifade eder.

Ortodontik tedavide; dişlerin birbirleriyle ve çene kemiği ile ilişkilerinin düzeltilmesi, bozulmuş olan alt ve üst çene kemiklerinin birbirleriyle ilişkileri ve ayrıca çene kemiklerinin yüz iskeleti ile ilişkileri düzeltilmesi amaçlanır.

Ortodontik tedavi; sabit veya hareketli apareyler kullanılarak ortodonti uzmanı tarafından gerçekleştirilir.

Sabit apareyler; metal veya porselen braketler ve bu braketlerin üzerlerine takılan teller, lastikler gibi materyallerdir. Bu apareyler dişlerin dış yüzeyine (bukkal) veya iç yüzeyine (lingual) uygulanabilmektedir. Lingual olarak uygulanan apareyler; görünmeyen tel olarak bilinmektedir.

Hareketli apareyler ise takılıp çıkarılabilen ağız içi ve ağız dışından kullanılabilen apareylerdir. Ortodontik yüz maskesi (facemask) veya enselik (headgear) gibi ağız dışı apareylerin dışında monoblok, twin-block, çene genişletme apareyleri gibi ağız içi apareyleri içerir.

Son zamanlarda şeffaf plaklar da ortodonti tedavisi için sıklıkla kullanılmaktadır. Bunlar da ortodontik bozuklukların tedavisinde kullanılan takılıp çıkarılabilen apareylerdir.

Ortodontik Problemler Neden Oluşur?

Ortodontik problemler; kalıtım, doğumsal anomaliler, travma, fiziksel etkenler (solunum şekli), kötü beslenme ve kötü alışkanlıklar (parmak emme, tırnak yeme, yanlış yutkunma) ve çeşitli hastalıklardan (burun ve boğaz hastalıkları nedeniyle ağız solunumu yapmak) kaynaklanabilmektedir. Belli bir anomali oluşabilmesi için; belli bir etiyolojik faktörün bölgeye belli bir süre etki etmesi gereklidir.

Ortodontik Problemlerin Belirtileri Nelerdir?

Çenelerin yüz ile çenelerin ve dişlerin birbirleriyle uyumsuz görünümü dikkatimizi ilk çeken noktadır. Bunun dışında ortodontik problemlerin belirtileri arasında,

• Çapraşık dişler,
• Çenelerin birinin çok önde veya geride konumlanması ve yüzün etkilenmesi,
• Ağzın tam olarak kapanmaması (openbite),
• Üst dişlerin alt dişleri tamamen kapaması: derin kapanış (deepbite),
• Alt dişlerin üst dişlerin çok gerisinde kapanması (overjet),
• Üst çene darlığı ile ön ve yan çapraz kapanış gibi çeşitli kapanış problemleri görülebilmektedir.

Ortodontik Tedavi Seçenekleri ve Kullanılan Apareyler Nelerdir?

Ortodontik tedavi; tel ve braketlerle yapılan sabit tedaviler, takılıp çıkarılabilen ağız içi ve ağız dışı apareyler (genişletme apareyleri, ortodontik yüz maskesi-facemask, enselik-headgear, çenelik-chincup, çift çeneyi ilgilendiren ağız içi apareyler) ve şeffaf plaklarla yapılabilmektedir.

Ortodontik Tedaviler Nelerdir?

Ortodontik tedavileri; koruyucu ve önleyici tedaviler (yer tutucu, dil önleyici vb.) ve sabit ve hareketli apareylerin aktif olarak kullanılması ile yapılan tedaviler oluşturmaktadır.

Ayrıca büyüme gelişim dönemi bittikten sonra alt ve üst çene ilişkilerini düzeltmek amacıyla ‘ortognatik cerrahi’ yapılabilmektedir.

Ortodontik Tedavi Ne Kadar Sürer?

Bu tedavilerin süreleri kişiden kişiye (biyolojik faktör, yaş, cinsiyet, bozukluğun derecesine bağlı olarak) değişmekle beraber ortalama 1-3 yıl sürmektedir.

Tedavi Sürecinde Nelere Dikkat Edilmelidir?

Tedavi sürecinde ağız içindeki braketleri ve telleri korumalısınız. Ayrıca hareketli apareylerinizin kullanım sürelerine ve temizliğine dikkat etmelisiniz.  Doktorunuzun size önerdiği şekilde belli yiyeceklerden uzak durmalısınız (sert kabuklu, çekirdekli, yapışkan ve asitli gıdalar) ve ağız hijyenine çok dikkat etmelisiniz. Her yemekten sonra dişler mutlaka fırçalanmalı ve daha sonra diş arası fırçalar kullanılmalıdır. Tedavi süresi boyunca düzenli aralıklarla kontrolleriniz olacaktır. Bu randevular genellikle 4-8 haftada bir olacak şekilde ayarlanır ve kontrollere katılımınız önemlidir.

Tedavi başlangıcında; yemek yeme, konuşmada zorlanmalar olabilir veya hafif ağrılar ve dişlerde sallanmalar oluşabilir. Yaklaşık 1 hafta içerisinde bu problemlere alışılacaktır.

Hasta Kooperasyonu

Ortodontik tedaviler hasta ve hekimin birlikte yürüttüğü tedavilerdir. Özellikle takılıp çıkarılabilir apareylerde; hastanın apareylerini çok iyi kullanması gereklidir. Belirlenen sürede kullanılmayan apareyler ile istenilen sonuç elde edilemeyecektir. Ayrıca apareylere iyi bakmak ve temizliğini yapmak gereklidir. Sabit apareylerde; braketleri ve telleri koparmamak, kırmamak ve ağız hijyenini sağlamak çok önemlidir.

Ortodontik Tedavide Riskler Nelerdir?

Ortodontik tedavide; tedavinin süresine, bozukluğun şiddetine, bozukluğun çeşidine ve çeşitli biyolojik özelliklere, uygulanan kuvvetlere, kemiğin ve dişlerin yapısına bağlı olarak diş köklerinde rezorpsiyon riski olabilmektedir. Böyle bir durum oluşursa röntgenle tespit edilip tedaviye ara verilir veya sonlandırılır.

Hangi Durumlarda Ortodonti Tedavisi Uygulanır?

Dişlerin çeneler üzerinde çapraşık veya boşluklu olduğu; çenelerin birbirleriyle, yüz ile ve kendi üzerlerindeki dişlerle ilişkisinin bozuk olduğu durumlarda ortodontik tedavi uygulanır.

Ortodonti Tedavisinde Yaş Sınırı Var Mıdır?

İlk ortodontik muayene 7 yaş civarında yapılmaktadır.

Ortodontik tedavilerde dişler arasındaki bozukluk (çapraşıklık ve boşluklar) her yaşta düzeltilebilmektedir.

Çeneler arası bozukluklar ve iskeletsel bozukluklar belirli yaşlarda ortodontik tedavilerle (sabit ve hareketli apareyler) düzelebilmekteyken erişkinlikten sonra ortognatik cerrahi ile düzelebilmektedir.

Çocuklarda Ortodontik Tedavi Zamanlaması

İlk ortodontik muayene 7 yaş civarında yapılmaktadır. Doktorunuzun muayene sonrasında tedaviye gerek olup olmadığını ve zamanlamasını size söyleyecektir.

Erken Yaşta Ortodontik Tedavinin Önemi

Bazı problemlerde daha erken müdahale etmek ve çeşitli apareyler kullanmak gerekebilir. Örneğin çeneler arası bozukluklara daha erken yaşlarda müdahale etmek (7-8 yaş) gerekebilir. Alt çenenin önde olduğu durumlar veya dişlerin kapanmaması durumlarında 7 yaş civarı mutlaka muayene önermekteyiz.

12 Yaş ve Üzeri Ortodonti

Sabit tedaviler (braketler ve teller) genellikle tüm süt dişleri değiştikten sonra ve daimi dişler sürdükten sonra 11-12 yaş civarı itibariyle yapılmaktadır. Bu dönemde büyüme-gelişim hala devam ettiğinden bazı aparey tedavileri de uygulanabilmektedir.

Ortodontist ve Diş Hekimi Arasındaki Fark Nedir?

Ortodontist; 5 yıllık diş hekimliği fakültesinden sonra 4-5 senelik ortodonti üzerine doktora ya da uzmanlık programını tamamlayan kişidir. Bu eğitimi tamamlayanlar Uzman Diş hekimi unvanını alır.

Sık Sorulan Sorular

Ortodonti Tedavisi Kimlere Uygulanır?

Ortodontik tedavi, çeşitli çene-yüz bozukluklarında ve dişlerdeki her türlü bozuklukta ve her yaşta uygulanabilir.

Ortodonti Tedavisi Yapılmazsa Ne Olur?

Ortodonti tedavisi, bazı fonksiyonel problemleri (nefes alma, çiğneme gibi) düzeltebilir ve sadece estetik amaçlı uygulanabilir. Bu yüzden bazı vakalarda yapılması çok önemliyken bazı durumlarda sadece görünüş etkilenir.

Ortodonti Tedavisi Kalıcı Mıdır?

Ortodontik tedavi sonrasında bazı pekiştirme apareyleri (lingual retainer veya şeffaf plaklar) kullanılması gereklidir. Yoksa bazı bozulmalar olabilir.

Ortodonti Zararlı Mı?

Hayır ortodontik tedavi çeşitli fonksiyonel, iskeletsel ve estetik problemleri düzelttiği için zararlı değil faydalıdır.

Altunizade

Uzm. Dr. Dt. Tuğçe Atçakan