Çene eklemi rahatsızlıkları

Çene Eklemi, (Temporomandibular eklem) çenenin açılıp kapanmasını sağlayan eklemdir ve kulağın hemen önünde yer alır. Alt çene kemiğinin kafatasında yer alan temporal kemikteki boşluğa yerleşmesi ile meydana gelir. Bu iki yapının doğrudan temasını arada bulunan kıkırdak yapıdaki artiküler disk engeller.

Çene eklemi rahatsızlıkları genellikle arada bu diskin yer değiştirmesi ya da zarar görmesiyle eklem bölgesinde uyumun bozulması sonucunda meydana gelir. Bu rahatsızlık toplumun büyük bölümünde, özellikle de kadınlarda gözlenir.

Çene eklemi rahatsızlıklarının genel belirtileri;

1. Ağız açma ve çiğneme esnasında ağrı
2. Ağız açıp kapatırken eklem bölgesinden gelen eklem sesleri (klik sesi, tıklama gibi)
3. Çenede yorgunluk hissi  (özellikle sabahları uyanıldığında ve/veya bir şeyler çiğnerken)
4. Sık sık yaşanan baş ağrısı
5. Ağzın kısıtlı açılması veya kilitlenme (ağzı açamama) ve ağız tam açılırken çenede kayma (deviasyon, defleksiyon)
6. Çene eklemi bölgesi kaynaklı olarak kulaklarda çınlama, uğultu sesleri ile tıkanma ve dolgunluk hissi (hasta tarafından kulak ağrısı ile karıştırılabilir)
7. Çenenin sağ ve sol tarafında dişlerin eşit kapanmaması ve kapanışta değişme hissi
8. Rahatsızlığın çevre kaslarla ilgili etkileri sonucu yüzde asimetrik görüntü ve baş-boyun kas ağrıları

Bu rahatsızlığın birden çok nedeni vardır.

1. Bunlardan en yaygın gözlenen diş sıkma ve gıcırdatma (bruksizm) alışkanlığıdır. Bu alışkanlık diş ve çevre dokularda olduğu gibi çene eklemine de dokuların dayanabileceğinden daha fazla kuvvet iletilmesine neden olur. Bu yıkıcı kuvvetler de eklem bölgesinde özellikle eklem diskinde yer değiştirme ve dejenerasyonlara (yapısında bozulmalar) yol açar.
2. Çene ve çene eklemine gelen travmalar (trafik kazaları, çeneye doğrudan alınan darbeler, vs)
3. Dişlerde dengeli kapanmaya engel durumlar: diş eksiklikleri, uyumu iyi olmayan dişlerin/restorasyonların varlığı, ortodontik bozukluklar (dişlerde ileri seviyede çapraşıklıklar) ve tek taraflı yeme alışkanlıkları
4. Oklüzal parafonksiyonlar (tırnak yemek, kalem ısırmak, yanlış postürde durmak, gibi)
5. Çene ekleminde dejenerasyona neden olan eklem rahatsızlıkları

Teşhis genellikle konunun uzmanı bir hekim tarafından ayrıntılı muayene ile konulur. Hekim muayene esnasında; çiğneme kaslarını, çene eklemini, dişlerin yüzeylerini ve kapanışını, dil ve yanaklarda gözlenen izleri, çenenin açılması esnasında eklem hareketlerini ve tam açma esnasında çenede kayma (deviasyon/defleksiyon) olup olmadığını kontrol eder. Bazı vakalarda ilave görüntüleme yöntemlerine (MR, tomografi gibi) gerek duyulur.

Rahatsızlığın tedavisi genellikle multidisipliner olarak gerçekleştirilir. Tedavi seçenekleri hastaların rahatsızlıkları konusunda eğitimi ve koruma programı eğitimleri, ağız içi apareylerin (oklüzal splintler) kullanımı, fizik tedavi (egzersiz ve manipülasyon), ilaç tedavisi, stres varlığında psikolojik destek tedavileri ve gerekli durumlarda cerrahi tedaviler olarak sıralanabilir.

Eklem bölgesindeki yüklerin azaltılması ve dengelenmesinde önemli yer tutan ağıziçi apareyler (oklüzal splintler) bu rahatsızlığın tedavisinde yaygın olarak kullanılır. Tedavi süreci en az 6 ay olmak üzere splintlerin düzenli kontrolleri ve yüzey düzenlemeleri ile gerçekleşir. Dişsel eksiklik ve çapraşıklıkların varlığında tedavi sonucunda bu problemler de giderilerek (ortodontik veya protetik düzenlemeler) şikâyetlerin tekrarlamasının önüne geçilir.